Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się jak wygląda proces uczenia się? Czy próbowałeś zrozumieć, jakie zmiany zachodzą w mózgu na sesjach terapii poznawczo-behawioralnej? Obie kwestie są ściśle powiązane z reorganizacją sieci neuronalnych, a na tą wpływa neuroplastyczność mózgu.
Spis treści:
1. Funkcja mózgu – centrum dowodzenia
2. Czym są połączenia neuronalne?
2.1. Definicja neuroplastyczności mózgu
2.2. Rodzaje sieci neuronalnych
2.3. Jak tworzą się połączenia w mózgu, czyli na czym polega neuroplastyczność?
3. Czy mgły mózgowe wpływają na neuroplastyczność mózgu?
4. Kolejna kosmiczna misja? Wydeptać ścieżkę w stronę szczęścia!
Funkcja mózgu – centrum dowodzenia
Mózg to rozbudowany organ. Skomplikowana jest nie tylko jego budowa, ale również funkcje i sposób działania. Zapewne wiesz, że każda część mózgu odpowiada za coś innego. Najprostszy podział mózgu to rozróżnienie lewej półkuli (odpowiadającej za logikę, planowanie i uczucia) od prawej (rozróżniającej kolory, odpowiedzialnej za wyobraźnię i wizualizację).
Mózg jest centrum dowodzenia układu nerwowego. Składa się aż z 10 000 000 neuronów, z których każdy potrafi stworzyć nawet 10 000 połączeń! To właśnie sieci neuronalne warunkują funkcjonowanie człowieka – w mózgu tworzone są „ścieżki”, które rutynowo „wydeptujemy”. Organ ten cały czas się zmienia. Najlepszym przykładem reorganizacji mózgu jest zdolność regeneracji jego kory po urazach.
Czym są połączenia neuronalne
Nowe połączenia tworzone są kiedy odczuwamy konkretne emocje („dróżki” wydeptywane są natychmiastowo) oraz przez regularne powtarzanie czynności. Żeby lepiej zrozumieć fenomen neuroplastyczności mózgu, na naszym blogu psychologicznym zagadnienie to wyjaśnimy „od podszewki”.
2.1. Definicja neuroplastyczności mózgu
Neuroplastyczność to pewna zdolność naszego centrum dowodzenia. Neurony potrafią tworzyć ścieżki między ze sobą, przez co struktura mózgu się reorganizuje. Organ ten cały czas tworzy nowe połączenia, tak więc błędem jest myślenie, że tylko dzieci mogą nauczyć się nowych rzeczy. Każdy może to zrobić! Wymagana jest tylko (i aż) systematyczność, która uplastyczni Twój mózg. Polecamy korzystać z założeń Cyklu Kolba, czyli modelu uczenia się dla dorosłych.
2.2. Rodzaje sieci neuronalnych
„Wydeptywanie nowych dróżek” jest bardziej skomplikowane niż się wydaje. Mózg zmienia się pod wpływem bodźców, co zauważył już Michael Merzenich w XX wieku. Połączenia neuronalne mogą mieć różny charakter. Badacze wyróżniają 3 rodzaje plastyczności sieci neuronalnych:
- neuroanatomiczną (szybkie zmiany struktury mózgu)
- funkcjonalną (występująca przy uszkodzeniach i urazach)
- behawioralną (przeuczenie się, jest to neuroplastyczność charakterystyczna dla zmiany zachowania)
Zauważ, że pojęcia „umysł” i „mózg” nie są ze sobą tożsame! Warto jednak zaznaczyć, że zmiana sposobu myślenia może skutkować reorganizacją struktury mózgu, co można zaobserwować np. przy nałogach.
2.3. Jak tworzą się połączenia w mózgu, czyli na czym polega neuroplastyczność?
Philip Zimbardo porównał „dróżki” do układu urbanistycznego miasta. Zmiana struktury sieci, podobnie jak budowa asfaltowych dróg, ma swoje etapy. Są to: kiełkowanie, rozprzestrzenianie i przedłużanie połączeń. Oznacza to, że pojawiają się nowe zakończenia i rozgałęzienia neuronów, które potem kreują połączenia, przez które przechodzą impulsy do innych neuronów. Tym samym tworzona jest skomplikowana sieć neuronalna, która u każdego człowieka wygląda inaczej i która w każdym momencie życia jest modyfikowana.
2.4. Jak tworzyć nowe drogi?
Żeby stworzyć nowe połączenia nie trzeba przechodzić operacji. Zadbaj o odpowiednią jakość życia, a twój mózg sam stworzy nowe połączenia neuronalne! Żeby poczuć się szczęśliwszym wystarczy:
- codzienne wysypianie się
- uzupełnianie swojej diety o oliwę z oliwek i tłuste ryby
- aktywność umysłowa, regularne rozwiązywanie krzyżówek i gry logiczne
Pamiętaj! Jeśli sam nie możesz poradzić sobie z trudami życia codziennego lub jeśli czujesz, że problem „siedzi głębiej”, skontaktuj się z psychoterapeutą. Domowe sposoby nie zastąpią skutecznej terapii, bowiem to właśnie w trakcie sesji zmieniasz swoje myślenie i kształtujesz nowe nawyki – tym samym Twój mózg kreuje nowe sieci neuronalne.
3. Czy mgły mózgowe wpływają na neuroplastyczność mózgu?
Mgły mózgowe to osobne zagadnienie. Chcielibyśmy jednak o nim wspomnieć na naszym blogu psychologicznym, jako że jest to faktyczne zaburzenie (choć nie zawsze). Mgły mózgowe mogą występować samoistnie i być spowodowane niewyspaniem lub zaburzeniami hormonalnymi. Zakłócają one regulację przekaźników i ich przekazywanie. Jednakże, mgły mózgowe mogą być również objawem choroby, np. chronicznego zmęczenia lub nerwicy. Stosowanie wyżej wypunktowanych sposobów może zapobiegać pojawianiu się mgieł mózgowych, jednak żeby stwierdzić jakikolwiek związek między neuroplastycznością a mgłą mózgową, potrzeba więcej badań.
4. Kolejna kosmiczna misja? Wydeptać ścieżkę w stronę szczęścia!
Niestety, nie istnieje jeden lek na zmartwienia. Nie musisz się jednak martwić! Każdy problem można rozwiązać. Jeśli jest nam nieco trudniej, warto udać się do psychoterapeuty. Jednym z podstawowych założeń terapii poznawczo-behawioralnej jest zmiana błędnych przekonań, co jest możliwe właśnie dzięki neuroplastyczności mózgu. Pracę „z samym sobą” warto uzupełniać o techniki wizualizacji. Chociaż wydawać się to może trudną misją, to widok z kosmosu jest wart trudu i podróży 🙂